Heilagur grundvöllur vķsindanna

Vķsindin telja sig nś hafa innan sinna vébanda yfirburša žekkingu į grundvallaratrišum raunveruleikans og ašeins žurfi aš setja inn mismunandi smįatriš til aš fį heildarmyndir. En žaš eru einmitt ķ smįatrišum sem villupśkar fela sig.

Žaš mį segja aš 10 helstu grundvallar kenningar vķsindanna séu einhvern veginn svona;

1. Nįttśran er vélręn į žann hįtt aš mannfólkiš, dżrin og plöntur eru greinanleg samkvęmt fyrirfram gefnum ferlum, heilastarfsemi manna jafngildir žvķ sem mį nį meš tölvuforriti.

2. Allt efni er įn vitundar. Alheimurinn, nįttśran, lķkamar okkar, er śr mešvitundarlausu efni. Af einhverjum undarlegum įstęšum uršu heilar okkar samt mešvitašir og žaš er ķ raun stóra vandamįliš fyrir efnishyggju vķsindin. Vitund ętti ķ raun ekki aš vera til, hvaš žį undirmešvitund.

3. Lögmįl nįttśrunnar eiga aš vera óumbreytanleg , allt frį miklahvell Žar til tķmanum lżkur og allt hverfur.

4. Nįttśran starfar įn ęšri tilgangs. Žaš er enginn tilgangur ķ lķfi dżra annar en aš višhalda tegundinni, -né hjį plöntum, -eša meš lķfi okkar sjįlfra yfir höfuš. Upphaflega varš allt til fyrir hreina tilviljun. Allt žróunarferliš hefur sķšan žann tilgang aš vaxa og komast af.

5. Heildarmagn efnis og orku er alltaf žaš sama, allt frį miklahvell til endaloka.

6. Lķffręšilegur arfur er fęršur til vegar efnisheimsins, hann er annašhvort erfšafręšilegur eša erfšabreyttur.

7. Minningar eru geymdar sem upplżsingar ķ heilanum. Allar minningar žķnar eru žvķ inni ķ höfšinu, geymdar ķ taugaendum eša fosfórtengdum próteinum. Engin veit nįkvęmlega hvernig, en forsendan er sś aš žęr eru allar ķ heilanum.

8. Hugur žinn er inni ķ höfšinu į žér, sem hluti af rafvirkni heilans.

9. Öll sįlfręšileg fyrirbęri s.s. hughrif eru ķ raun tįlsżn. Žaš sem viršist verša žannig til er žaš ekki, hugurinn er inni ķ höfšinu og getur einn og sér ekki haft efnisleg įhrif į umheiminn.

10. Hįtękni lęknisfręši og lyflękningar hafa žannig oršiš eina tegund lękninga sem raunverulega virka. Óhefšbundnar lękningar og huglęgar mešferšir viršast virka, en žaš er eingöngu vegna žess aš fólki hefši lęknast hvort sem var, eša žį vegna lyfleysuįhrifa (placebo effect).

Žessi grundvallar atriši eru samt engar stašreyndir, žó aš žeim sé haldiš fram sem slķkum, žetta eru einungis forsendur. Einnig hafa žau einungis komiš til į sķšustu 200 įrum. En žau eru samžykkt sem raunveruleg vegna tęknilegs įrangurs og fólk lętur sig almennt nęgja aš lifa eftir reglum sem viršist gera lķfiš aušveldara og žęgilegra. Auk žess skila žessi vķsindi öruggum tekjum ķ hagvaxtarkerfi efnishyggjunnar. Žaš er einfaldlega aušveldara fyrir fólk aš efast ekki um sérfręšina, svo žaš geti haldiš įfram aš njóta leikfanga vaxtarins įn truflana.

En hvernig kom žetta til? Fram til upplżsingarinnar į sautjįndu öld var almenn trś kennd viš hįskóla Evrópu og ķ gegnum rómversku kirkjuna. Žį var nįttśran lķfvera - jöršin var lķfvera - dżr og plöntur höfšu sįl - innblįsnar meš anda Gušs. Žetta var ķ kenningu Aristótelesar og fęrš til kristni af Saint Thomas Aquinas. Allt var lifandi og innblįsiš andanum. Anima er t.d. rót oršsins animal (dżr), merkir raun andann sem lķfgar. Žvķ mišur hefur sįlfręšin tilhneigingu til aš hylja žennan uppruna.

Kjarninn ķ byltingu upplżsingarinnar var sį aš hśn sagši: nei, žetta er ekki bara lifandi heimur, žetta er daušur efnisheimur, sem nś samanstendur af mešvitundarlausum vélum, og ómešvitušum lķfverum. Rene Descartes, helsti hvatamašurinn ķ mótun žessarar heimspeki, lagši til aš nįttśran yrši skipt ķ tvo hluta: efni, mešvitundarlaust, vélręnt sem samanstendur af nįttśrunni allri; og anda eša huga, sem er mešvitašur og hefur ašeins aš gera meš skynsemi  mannsins og rökhugsun.

Stęršfręši og vķsindi voru ašlöguš skynsömum huga, žess sem er ķ höfšinu. Hugurinn er ómissandi og ekki bundinn rśmi og tķma. Hann einskoršašist ķ fyrstu meš upplżsingunni viš menn, engla og Guš. Žvķ skapašist róttękur klofningur į milli andlegra manna annarsvegar, - og svo skynsamra manna hinsvegar sem litu į nįttśruna andlega dauša og vélręna. Į nķtjįndu öld fór žessi tvķhyggja upplżsingarinnar aš fęra sig meira yfir ķ efnishyggju žar sem efniš var gert aš eina veruleikanum og andinn einskoršašist viš hugarflug.

Žaš sem er ekki efni er žvķ ekki lengur til, žannig aš andar, englar og gušir eru žar meš afnumdir nema sem ķmyndunarafl eša blekking. Žetta skapar skil į milli lķkama og huga, į milli manna og sįlar nįttśrunnar, og sķšast en ekki sķst į milli trśar og vķsinda. Mest um vert er aš žetta fjarlęgir Guš śr daglegu lķfi mannanna į jöršinni į žann hįtt aš efnishyggju vķsindin eru oršin hin raunverulegu trśar-brögš.

Mannshugurinn veršur viš žetta ekki annaš en ósżnilegur straumur ķ virkni heilans. Óžęgileg afleišing žessara forsendna vķsindanna er sś aš ef viš erum mešvitundarlaust efni ęttum viš ekki aš vera mešvituš sjįlf. Žar sem tališ er aš hughrif séu einskonar villa ķ virkni heilans, og žar af leišandi blekking. En eru žaš žį blekkingar sem hafa skapaš allar sišmenningar mannkynsins?

Ķ dag er žaš svo aš stigiš hefur veriš aš hluta skref til baka. Žar sem sumir vķsindamenn višurkenna aš žaš sé einhvers konar hugur, - eša mešvitund , -ekki bara ķ heila manna, heldur ķ öllu efnislegu. Jafnvel aš atóm og rafeindir hafi einhvers konar andlega hliš. Žetta er heimspeki sem kallast Pan-psychism. Hugmyndin er sś aš žaš er til sįl eša hugur ķ öllu sem fyrirfinnst. Žeir sem hafa opiš hugarfar telja aš žetta skref aftur į bak sé eina skynsamlega leišin fram į viš ķ heimi vķsindanna.

Endursögn į THE 10 DOGMAS OF SCIENCE eftir Elva Thompson


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Žorsteinn Siglaugsson

Jį, vitundin er vandamįl. Raunvķsindin geta ekki śtskżrt hana.

Miklihvellur er annaš vandamįl - žaš aš eitthvaš geti oršiš til śr engu.

Žorsteinn Siglaugsson, 14.2.2020 kl. 16:05

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband